Hepimizin bildiği gibi yazı yazma becerisi okulun ilk yılında kazanılması gereken temel becerilerden biridir. Çocuklar herhangi bir yazı gerecini elinde tutma becerisini kazandıktan sonra kağıda, denetlenmediği zamanlarda ise başka yüzeylere karalama yapmaya başlarlar. Çocuklar büyüdükçe bu karalama becerisi gelişir, farklı birtakım süreçlerden geçer ve el yazısı becerisine dönüşür. Yazı yazma becerisi, görsel ve motor becerilerin kazanımını gerektiren karmaşık bir süreçten oluşur. Bu becerinin kazanılmasının ilkokul yıllarındaki okul başarısını belirleyen bir faktör olması dışında, çocukların duygularını ve düşüncelerini diğer insanlara iletebilmeleri ve iletişim kurabilmeleri açısından da büyük bir önemi vardır.

Okulda çocuklara gün içerisinde yazı yazma becerisi kullanımını gerektiren birçok görev verilmektedir. Bunlardan bazıları; derste not almak, tahtadan not kopyalamak, yeni metinler oluşturmak ve sınav olmaktır.  Okulda verilen bu görevler çocukların günde ortalama %30-60 arasında zamanını almaktadır ve okullar çocukların bir konuyu öğrenip öğrenmediklerini yazı yazma yolu ile ölçerler. Bu sebeple, yazı yazma becerisinin kazanımının, çocukların okul başarısı üzerinde önemli bir etkisi vardır.

 

Fakat, bu etki sadece okul başarısı ile sınır kalmamakta okunmayan bir yazıya sahip olan bir çocuğun öğrenme sürecini baltalaması ile birlikte çocuğun özgüveni üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Yazı yazma becerisinin kazanımında zorluk yaşayan çocuklar yetersizlik ve başarısızlık duygularını sıklıklar yaşarlar. Yetişkinlerin penceresinden bakıldığında ise modern teknolojinin yoğun kullanımına rağmen yazı yazma becerisi günlük hayatımızın önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Bunlar kısa notlar almak, alışveriş listesi yapmak, mektup-dilekçe yazmak veya bir başvuru formu doldurmak olarak sıralanabilir. 

 

Yazı yazma güçlüğü nedir ?

Yazı yazma becerisinin kazanılamaması durumu ortada bir öğrenme güçlüğü olduğuna dair ipucu verebilir.  Disgrafi olarak adlandırılan bu güçlük, çocukların herhangi bir yazı gereci ile yazma becerisini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu etki sadece yazı yazma ile sınırlı kalmamakta, makas kullanımı, düğme ilikleme gibi becerileride olumsuz yönde etkilemektedir. Aşağıda, yardımcı olması açısından disgrafiyi tespit etmeye yönelik bazı maddeler sıralanmıştır. Çocuğunuzun aşağıda sıralanan maddeleri deneyimlemesi durumunda bir değerlendirme yapılması faydalı olacaktır. 

• Uygun olmayan kalem tutuşu ve vücut pozisyonu
• Okunaksız el yazısı, farklı boyutlarda yazılan harfler
• Eksik yazılmış kelimeler ve cümleler
• Uzun süre yazı yazmamak
• Yazı yazmaya veya resim yapmaya karşı dirençli olmak
• Kağıt üzerinde organize olamamak

                                                                                                                                Yazı yazma süreci nasıl gerçekleşir?

           Yazı yazma sürecinin gerçekleşebilmesi için gerekli olan bu karmaşık sürece daha yakından bakarsak, bu becerinin kazanılabilmesi için farklı türden bilgiyi barındıran birçok işlem aşaması sıralanmalıdır.  İnce motor kasların gelişiminin, yazı yazma becerisinin kazanılmasında büyük bir etkiye sahip olmasının yanında dikkat, hafıza ve dil bilimi gibi etkenlerinde bu becerinin kazanılmasındaki etkileri büyüktür. Birinci aşama olarak, soyut olarak bir harfin nasıl yazılacağına dair olan bilginin öğrenilmesinin ardından, hatırlanması ve zihinden çağrılması gerekmektedir. Daha sonra ki aşama ise yazılacak olan yazının boyutu, hızı, sürekliliği gibi yazı değişkenlerinin motor kaslara iletilmesidir. Bu bilgilerin motor kaslara iletilmesiyle, yazı yazmak için kaleme uygulanması gereken baskı belirlenir ve yazı yazma süreci başlar.

 

 

                        Yazı yazma becerisi gelişimi

 

Yapılan araştırmalar bize yazı yazma becerisinin kazanımı için gerekli olan motor öğrenmenin ilkokul yıllarında tam olarak gelişmemiş olduğu ve yazı yazma becerisi gelişiminin ortaokul yıllarında dahi devam ettiğini göstermektedir. Araştırma sonuçları, yazı yazma hızının kademeli olarak ilkokul yıllarında artış gösterdiği ve yazı kalitesinin bu artışa eşlik ettiğini göstermektedir.  Bu artış, birinci sınıfta dakikada 20 harf iken, 9. sınıfta ise dakikada 110 harfe kadar ulaşmaktadır. Bu alanda yapılan diğer bir araştırma ise, küçük çocukların harfleri yazarken boyut, şekil ve harflerin yönü üzerinde daha çok düşünmeleri gerektiği, bu sebepten ötürü de yazıyı yazarken daha büyük harflerle ve daha yavaş bir hızla yazdıklarını göstermektedir.

      Bilindiği üzere, yavaş bir hızla yazı yazmanın okul başarısı üzerinde olumsuz bir etkisi vardır. Harfleri hızlı bir şekilde kağıda dökemeyen çocuklar akıllarına gelen düşünceleri hemen kağıda aktaramazlar. Bu sebeple yazıyı nasıl yazacaklarına, yazıyı geliştirme kısmından daha fazla odaklanmaları gerekmektedir. Diğer bir deyişle, bir harfin nasıl yazılacağına dair olan bilgi tam olarak öğrenildiği zaman zihinimizde diğer süreçler için, fikir üretme, kelime türetme, oluşturulan yazıyı gözden geçirebilme gibi süreçler için yer açılabilmektedir. Bu süreçte ebeveynlerin ve çocukların unutmaması gereken en önemli nokta, yazı yazma becerisinin zamanla ve en çokta pratik yaparak kazanıldığıdır.  

 

                                                               Uzman Psikolog

                                                                                                                                                                            İris COŞAR